ارزیابی مدیریت آبیاری برنج رقم هاشمی بر اساس سطوح مختلف درجه اشباع خاک و کود نیتروژن با استفاده از مدل کراپ سیست (cropsyst) در منطقه رشت

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف رطوبتی خاک و کود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و رشد برنج رقم هاشمی و ارزیابی دقت مدل شبیه ساز گیاهی cropsyst، آزمایشی در سال 1389 در گلخانه ی توری آموزشی و تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام گرفت. پنج سطح رطوبتی (غرقاب کامل، اشباع کامل، 85، 70 و 55 درصد درجه اشباع) و 4 سطح نیتروژن (صفر، 30،60 و 90 کیلوگرم در هکتار) با استفاده از آزمایش اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک های پایه کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که سطوح آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک، عملکرد کاه، تعداد خوشه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد پنجه در بوته، ارتفاع بوته، درصد پنجه های بارور، بهره وری مصرف آّب و پروتئین اثر معنی داری داشت. کود نیتروژن نیز تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک، عملکرد کاه، شاخص برداشت، تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه در خوشه، درصد دانه های پرشده، وزن هزار دانه، تعداد پنجه در بوته، ارتفاع بوته، درصد پوکی، بهره وری مصرف آّب و پروتئین داشت. اثر متقابل آبیاری و کود نیتروژن بر تعداد خوشه در بوته، تعداد پنجه در بوته و پروتئین تأثیر معنی داری داشت. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که کاربرد نیتروژن به میزان 60 کیلوگرم در هکتار باعث تولید حداکثر عملکرد دانه شد. اگرچه بیشترین مقدار عملکرد دانه برنج از تیمار غرقاب بدست آمد اما بین تیمار آبیاری اشباع و 85 درصد درجه اشباع اختلاف معنی داری مشاهده نشد و در گروه دوم قرار گرفتند. با پذیرفتن کاهش جزئی عملکرد (6 درصد) در تیمار آبیاری 85 درصد درجه اشباع،20 درصد در مصرف آب آبیاری نسبت به تیمار غرقاب صرفه جویی شد. بیشترین بهره وری مصرف آب نیز از سطح رطوبتی 85 درصد درجه اشباع بدست آمد. بنابراین به نظر می رسد با اعمال مدیریت مناسب آبیاری برنج در سطح 85 درصد درجه اشباع و با قبول کاهش جزئی عملکرد کمی و مصرف کمتر کود نیتروژن تا 60 کیلوگرم در هکتار می توان در مصرف آب و کود نیتروژن صرفه جویی به عمل آورد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مدل cropsyst در محدوده ی داده های مورد مطالعه شبیه سازی عملکرد گیاه برنج را در منطقه رشت به نحو قابل قبولی انجام داد. مقایسه داده های مشاهده شده و شبیه سازی شده ی عملکرد در مرحله واسنجی نشان داد که این مدل تأثیر سطوح رطوبتی را بر عملکرد با دقت بیشتری نسبت به سطوح نیتروژن انجام می دهد. نتایج ارزیابی این مدل نیز از همین روند پیروی کرد.